Boravak stranaca u BiH

Vizni boravak je boravak stranca u BiH u periodu navedenom u vizi. Viza BiH može biti izdata za ulazak, tranzit, kratkoročni ili dugoročni boravak, te ovisno o navedenom razlikujemo i tri osnovna tipa vize (viza tipa A, viza tipa C i viza tipa D). Detaljnije podatke o uslovima i procedurama izdavanja viza su propisani u Poglavlju II, Odjeljak C. Zakona o strancima.

Bezvizni boravak je boravak u BiH stranca koji dolazi iz države bezviznog režima. Stranci koji su odlukom Vijeća ministara oslobođeni pribavljanja vize za ulazak u BiH,  imaju pravo na ulazak i boravak u zemlji ukupno u trajanju do 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana koji podrazumijeva uzimanje u obzir perioda od 180 dana koji prethodi svakom danu boravka, ako drugačije nije određeno međunarodnim ugovorom čija je BiH ugovorna strana.

Privremeni boravak je boravak stranca u BiH u trajanju do jedne godine, ako dozvolom boravka nije drugačije određeno. Privremeni boravak se odobrava po nekom od zakonom propisanih osnova, te se u tom kontekstu uz zahtjev prilaže dokumentacija kojom se pravda osnov boravka kao i drugi dokazi kojim se dokazuju opšti uslovi za odobrenje boravka.

Stalni boravak je boravak stranca u BiH u neograničenom trajanju.  Stalni boravak se može odobriti strancu nakon proteka najmanje pet godina odobrenih privremenih boravaka prije podnošenja zahtjeva za stalni boravak.

Boravište stranca je mjesto u kojem stranac boravi po osnovu vize, bezviznog boravka ili privremenog boravka, dok je prebivalište stranca je mjesto u kojem se stranac s odobrenim stalnim boravkom u BiH nastanio s namjerom da u njemu stalno živi.

Boravište/prebivalište je dužan prijaviti svaki stranac.

Ukoliko stranac boravi u BiH po osnovu viznog ili bezviznog boravka svoje boravište je dužan prijaviti nadležnoj organizacionoj jedinici Službe ili policiji u roku od 48 sati od momenta ulaska u BiH. Ukoliko stranac ima namjeru boraviti kraće od 3 dana nije dužan da se prijavi.

Stranac sa privremenim boravkom je također dužan prijaviti svoje boravište u roku od 48 sati od momenta prijema dozvole boravka, odnosno dolaska u mjesto boravišta. Rok od 48 sati se također primjenjuje i u slučaju kada je stranac sa odobrenim privremenim boravkom promjenio adresu stanovanja.

Stranac sa odobrenim stalnim boravkom je dužan prijaviti promjenu prebivališta u roku od 8 dana od dana nastale promjene.

Sinonim za "prijavu prebivališta ili boravišta" je bijeli karton koji se vrlo često poistovjećuje sa dokazom o legalitetu boravka što je pogrešno. "Bijeli karton" odnosno prijava prebivališta/boravišta je samo prijava adrese koja treba biti izvršena u zakonskom roku i kao takva ne predstavlja dokaz o legalitetu boravka.

Ukoliko stranac koristi usluge smještaja fizičkih i pravnih lica koja pružaju usluge smještaja, obavezu prijavljivanja ne snosi stranac lično, nego fizičko ili pravno lice kod kojeg je stranac odsjeo.

Neprijavljivanje adrese boravišta ili prebivališta u zakonom propisanom roku podrazumijeva prekršajnu odgovornost stranca, ili fizičkog ili pravnog lica kod kojeg je stranac odsjeo.

Privremeni boravak u BiH se može odobriti uz ispunjenje opštih  uslova za odobrenje privremenog boravka. Najbitniji opšti uslov za odobrenje privremenog boravka je postojanje osnova za odobrenje boravka. U tom kontekstu privremeni boravak se može odobriti po osnovu:

• Spajanja porodice
• Obrazovanja
• Humanitarnih razloga
• Rada sa radnom dozvolom
• Rada bez radne dozvole,
• Iz drugih opravdanih razloga, ili
• Vlasništa nad napokretnom imovinom ukoliko postoji efektivna veza sa BiH

Ukoliko postoje dokazi kojim se opravdava produženje privremenog boravka isti je moguće produžiti ali samo po istom osnovu po kojem je prvobitno boravak bio odobren.

Prvi zahtjev za odobrenje privremenog boravka (obrazac zahtjeva možete preuzeti pod linkom dokumenti-elektronski obrasci), se podnosi putem nadležne Ambasade ili Konzulata BiH. Izuzetno, prvi zahtjev se može podnijeti i u državi kod mjesno nadležne organizacione jedinice Službe pod uslovom da stranac posjeduje vizu za dugoročni boravak - viza D (ukoliko dolazi iz države viznog režima), ili iz statusa bezviznog boravka. Rok za podnošenje zahtjeva je najmanje 15 dana prije isteka vize D ili prava na bezvizni boravak.

Rok za podnošenje zahtjeva za produženje je najkasnije 15 dana prije isteka važećeg privremenog boravka.

Strancu se može odobriti privremeni boravak ukoliko ispunjava opšte uslove za odobrenje privremenog boravka, te je u tom smislu najbitniji dokaz kojim se pravda osnov boravka. Pored dokumentacije kojom se pravda osnov, da bi zahtjev uopšte bio razmatran, potrebno je dokazati i druge opšte uslove za odobrenje privremenog boravka. U tom kontekstu stranac koji podnosi zahtjev za boravak dužan je dostaviti:

1. dokaz kojim opravdava postojanje osnova za odobrenje privremenog boravka
2. pasoš s rokom važenja najmanje tri mjeseca dužim od perioda na koji traži odobrenje privremenog boravka,
3. dokaz da raspolaže sredstvima za izdržavanje, kako ne bi tokom boravka u BiH postao korisnik socijalne pomoći,
4. dokaz o odgovarajućem smještaju,
5. dokaz o zdravstvenom osiguranju,
6. ljekarsko uvjerenje, izdato najkasnije tri mjeseca prije dana podnošenja zahtjeva, iz kojeg je vidljivo da ne boluje od bolesti koje predstavljaju prijetnju javnom zdravlju u BiH, izuzimajući slučajeve kada je oboljenje nastupilo nakon odobrenog prvog privremenog boravka u BiH
7. potvrdu koju je izdao nadležni organ drţave porijekla da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo, koja nije starija od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva za boravak.

Pored navedenih uslova stranac koji aplicira sa zahtjevom za odobrenje/produženje boravka uz zahtjev je dužan dostaviti dokaz o uplati administrativne takse.

Dokazi od tačke 2. do tačke 7. naprijed pobrojanih opštih uslova su konstanta za svaki od osnova boravka, dok se dokumentacija iz tačke 1. kojom se dokazuje osnov boravka mijenja u odnosu na sam osnov. Detaljni podaci kojim dokazima se dokazuje pojedini osnov boravka su navedeni u Pravilniku o ulasku i boravku stranaca

Stalni boravak se može odobriti strancu pod sljedećim uslovima:

1. na osnovu odobrenja privremenog boravka, neprekidno boravi na teritoriji BiH najmanje pet godina prije podnošenja zahtjeva za odobrenje stalnog boravka,
2. ima važeći pasoš,
3. raspolaže dovoljnim i redovnim sredstvima za izdržavanje,
4. ima osiguran odgovarajući smještaj,
5. ima osigurano zdravstveno osiguranje,
6. poznaje jedan od jezika i pisama u službenoj upotrebi u BiH,
7. da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo, što se dokazuje potvrdom koju je izdao nadležni organ države porijekla, a koja nije starija od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva,
8. da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo, što se dokazuje potvrdom koju je izdao nadležni organ u BiH, a koja nije starija od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva.

Iako stranac boravi na teritoriji BiH duže od pet godina, postoje situacije u kojima takav boravak ne ulazi u zbir za odobrenje stalnog boravka. Navedeni izuzeci su pobrojani u članu 80. Zakona o strancima.

Strancu kojem je odobren stalni boravak se određuje jedinstveni matični broj za stranca, te je dužan podnijeti zahtjev za izdavanje lične karte za stranca sa odobrenim stalnim boravkom u roku od 8 dana od dana prijema odluke o određenom jedinstvenom matičnom broju.

Ukoliko stranac ne podnese zahtjev za ličnu kartu u navedenom roku isti snosi prekršajnu odgovornost.